Έκδοση βιβλίου για τον Λέσβιο μουσικό Τίτο Ξηρέλλη
Πέρασαν τριάντα οκτώ χρόνια από το θάνατο (1985 -2023) του μουσικού Τίτου (Σταύρου) Ξηρέλλη. Τριάντα οκτώ χρόνια περίμενε για να αξιοποιηθεί το προσωπικό του Αρχείο, που άφησε στον Δήμο Μυτιλήνης. Ένα αρχείο που περιλαμβάνει τα βιβλία της προσωπικής του βιβλιοθήκης, κοστούμια από παραστάσεις, παρτιτούρες, μπομπίνες, προγράμματα συναυλιών και διάφορα προσωπικά του αντικείμενα (χειρόγραφες σημειώσεις κ.ά.). Σκοπός της έκδοσης «Η νύχτα φεύγει ολόχαρη. Η ζωή και το έργο του Τίτου Ξηρέλλη» που εκδόθηκε με δαπάνη του Δήμου Μυτιλήνης αποτελεί η ανάδειξη του έργου του Λέσβιου τραγουδιστή και συνθέτη με βάση το υλικό του εν λόγω Αρχείου. Η επιστημονική ομάδα που ευθύνεται για το υλικό του βιβλίου προσέφερε το έργο της αφιλοκερδώς και αποτελείται από τους: Νίκο Ανδρίκο, Αντώνη Βερβέρη, Ευτέρπη Κατσαμάτσα, Δημήτρη Β. Κοφτερό, Δημήτρη Πατίλα, Λαμπρογιάννη Πεφάνη, Στέφανο Φευγαλά και Δημήτρη Χατζηγιαννάκη.
Οι 294 σελίδες του βιβλίου χωρίζονται σε δύο μέρη. Στο Α' μέρος περιλαμβάνεται το βιογραφικό σημείωμα του Τίτου Ξηρέλλη, που έχει αρχικά ως σκοπό να παραδώσει στον αναγνώστη μια εποπτική εικόνα της ζωής και του έργου του μουσικού και σε δεύτερο επίπεδο να αναδείξει την καλλιτεχνική του παρουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στη συνέχεια, παρατίθεται ένας κατάλογος 127 ηχογραφήσεων γραμμοφώνου στις οποίες συνέβαλε ο Ξηρέλλης, είτε ως τραγουδιστής, είτε ως συνθέτης, είτε ως στιχουργός. Στην επόμενη ενότητα παρουσιάζονται αποσπάσματα κριτικών από τον ιταλικό, γερμανικό, αμερικανικό και ελληνικό Τύπο, τα οποία βρέθηκαν αναδημοσιευμένα σε προγράμματα συναυλιών του Ξηρέλλη στο Αρχείο του Δήμου Μυτιλήνης. Στοιχεία για τα καλλιτεχνικά του επιτεύγματά εκτός Ελλάδας παρουσιάζονται και στο κεφάλαιο που ακολουθεί με τίτλο «Ο Τίτος Ξηρέλλης στην Αμερική (1935 -1938) μέσα από δημοσιεύματα του αμερικανικού και ομογενειακού Τύπου της εποχής», όπου παρακολουθούμε την πορεία του στις ΗΠΑ κατά τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν το οικονομικό κραχ του 1929. Αμέσως μετά, στο κεφάλαιο «Ο Τίτος Ξηρέλλης στο Μόναχο (1965 1973)» παρουσιάζονται τα κύρια στοιχεία για τη ζωή του Ξηρέλλη τη συγκεκριμένη περίοδο, όπως αναδείχτηκαν στη συνέντευξη με τον μαθητή του, Στέργιο Παρίση.
Στο κεφάλαιο «Τίτος Ξηρέλλης και Εκκλησιαστική μουσική. Το προερχόμενο από το αρχείο αυτόγραφο κι ο δάσκαλός του Νικόλαος Παπαγεωργίου», επιχειρείται μια πρώτη σκιαγράφηση της σχέσης του Ξηρέλλη με την Εκκλησιαστική μουσική κατά τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του. Έτσι, με αφορμή το αυτόγραφο αρχείο του, προκύπτουν μια σειρά από ενδιαφέρουσες πληροφορίες αναφορικά με την μαθητεία του δίπλα στον εμβληματικό δάσκαλο Νικόλαο Παπαγεωργίου στη Μυτιλήνη. Στο κεφάλαιο «Οι μελοποιημένοι από τον Τίτο Ξηρέλλη στίχοι. Θεματική θεώρηση» αναδεικνύονται οι δύο κύριες κατευθύνσεις του Ξηρέλλη στην επιλογή των στιχουργημάτων και των ποιημάτων που μελοποίησε. Στο κεφάλαιο «Συνθετικές πρακτικές και οι αισθητικές τους διαστάσεις στα τραγούδια του Τίτου Ξηρέλλη μέσα από το Αρχείο του Δήμου Μυτιλήνης» αναλύονται τα σχετικά τραγούδια του Ξηρέλλη που αντιστοιχούν σε δημοφιλή είδη τραγουδιών της εποχής και επισημαίνονται ορισμένες αισθητικές διαστάσεις. Στο κεφάλαιο «Το μουσικό ονειρόδραμα Ανοιξιάτικο Παραμύθι του Τίτου Ξηρέλλη» επιχειρείται μία συνολική προσέγγιση της όπερας που περιλαμβάνει σχόλια για τη δομή, την υπόθεση και τις εκτελέσεις του έργου. Ταυτόχρονα, μέσω της ανάλυσης διερευνώνται οι πρακτικές διαχείρισης του μουσικού υλικού από τον Ξηρέλλη και ο ιδιαίτερος προσανατολισμός του στη συστηματική αξιοποίηση των τροπικών στοιχείων.
Στο Β' μέρος περιλαμβάνονται ψηφιοποιημένες και διορθωμένες όλες οι παρτιτούρες τραγουδιών που βρέθηκαν στο Αρχείο του Δήμου Μυτιλήνης, με βάση τη σύγχρονη μεθοδολογία της κριτικής έκδοσης. Στις παρτιτούρες περιλαμβάνονται επίσης οι συνθέσεις πολυφωνικής εκκλησιαστικής μουσικής του Ξηρέλλη που βρέθηκαν στο Αρχείο, καθώς και ορισμένα επεξεργασμένα αποσπάσματα από το μουσικό ονειρόδραμα «Ανοιξιάτικο Παραμύθι».
Η συγγραφική ομάδα
Νίκος Ανδρίκος, Αντώνης Βερβέρης,
Ευτέρπη Κατσαμάτσα, Δημήτρης Β.Κοφτερός,
Δημήτρης Πατίλας, Λαμπρογιάννης Πεφάνης,
Στέφανος Φευγαλάς, Δημήτρης Χατζηγιαννάκης
